Sursă: Moldova Socialistă, 25 iulie 1982, p.4.
| ION VATAMANU — CÂNTECE DE DURERE PENTRU LIBAN I. În mine, pare-se, s-a rupt Ghiuleaua neagră din Beirut, Ce-a sfârtecat o stea în noapte Și-un izvor de dulce lapte, Și-o păpușă ce dormea Lângă cine-o dezmierda, Și-un creion ce n-a-ncheiat Încă strofa de rimat, Și-un rănit ce-și suferea Rana lângă maică-sa, Și un câine nepoftit, Ce pământu-a pângărit, — În mine, pare-se, s-a rupt Azi ghiuleaua din Beirut. II. Eu sunt copilul-acestui imn, Cinstea și durerea lui, Și tot cu inima-ndrumez Căile pământului. Și-l vreau mai bun, Și-l cer mai drept, Și-l doresc cu soare, Dar el se face tot mai mic Și plin de-alunecare. Și-i cer să vadă-n mâna mea Căldura ce-o adun — Un simplu toc Și o tăcere, Ce pe cuvinte-o pun. Și să mai vadă aș voi Cum mă-ndoresc de bune, — O, tu, Pământ neliniștit, Și tu, rotită lume. Eu, din cinste și durere, Îți rog o ascultare, De-aici, din casa acestei vechi, La mare depărtare. III. De durere am a-ți zice Și de somnul ce nu-mi vine, În umbroasa deșertare, Când ochește țava-n tine. Când perindă țări aprinse Pe o rouă-n Orient, Eu mă-ntreb ce poate astăzi Cu penița un poet! Eu mă-ntreb cu ce te-apăr, Pruncule nevinovat, Când o veste mă-nvestește Cu pământ însângerat! Cum să-nghit această pâine, Când aud că ești flămând! Eu sunt, pruncule, cu tine Într-un ochi ce-l vezi plângând. IV. Eu nu pot să nu vă judec, Cizme oarbe, căști vopsite, — Ale gurii mele gloanțe Să vă steie înainte. Ale gurii mele roiuri Să vă iasă la răscruce, — Din ce vițe, din ce soiuri V-ați născut să bateți pruncii! Din ce leșuri v-ați produs, Din ce piatră, în care ere! Pentru-un secol moarte fie Clipa voastră de putere! Pentru veci vă zac plinul, Cizme oarbe, căști vopsite, — Eu vă pun în cale spinul Unei inimi răscolite. V. În amurg se zbate lacul, Zbuciumându-se, săracul, Se răscoală apa, valul — Negru-i șalul, negru-i șalul. O femeie-mbătrânită Cată printre tancuri pită, Rece-i moartea și metalul — Negru-i șalul, negru-i șalul. Care-i pragul, unde-i casa! Sub o roată plânge masa, Unde-i sarea și pocalul! — Negru-i șalul, negru-i șalul. Din măslin s-avântă corbii Ca să-și întâlnească orbii, Rece-i casca, orb metalul — Negru-i șalul, negru-i șalul. Vai, sărmana mamă mică, Între corbi — o rândunică, Lacul își răscolește valul — Negru-i șalul, negru-i șalul. VI. Morți, răniți, rătăcitori… Abia se nasc și iată-i mor… Bătrâni ce mai doreau o zi Și nu știau cum s-or sfârși; Femei ce cată loc să nască, Copii ce mai doreau să crească, Și-un drept de țară și de cer, Ce cu-nsetare îl mai cer; Și-un pom ce-avea și el coroane Pe-un dâmb deschis, ca o icoană, Și-un biet catâr ce-și adăpa Cu apă răsuflarea sa; Și-un drum, și-un țărm fără hodină, Ce-n foc acum îl extermină, — Cum întristate-s și durute, Și cât de multe, cât de multe… VII. Triste vești din depărtări Ajung în zori să mă trezească, Cu ochii plânși ai unei țări, Înlăcrimări orientale. Și le primesc îndurerat, Și nu mă prinde-n vise somnul… Cum de-afirmați că a-nviat Pe aceste locuri Domnul!! Când văd le ceruri libaneze Atâtea stele omorâte, Încep în mine să creeze Întunecările de minte. Mai poate lumea să-mi explice, Ce-i cu răul ce-l cultivă! Eu te-nfierez acum de-aice, Cizme grele, imperialive! VIII. Că-i de muntele Liban, Unde caprele-n turme Coborau să se adape Și să rumeg’ la umbre; Și-i de hrana cea modestă, Când peștișorii sunt slabi, Cu păstori încărunțiți Pe la stânele arabe; Și-i de cântecul ce-n noapte Tânguia sentimental, Într-o veselie-a lumii — Bocetul oriental; Și-i de ramul de măslin, Când zgârcește iernii mâna, Ce-o rupeau și-o împărțeau În bucheț’, ca Palestina; Și-i de sufletul ce-n lagăr Aduna visări de-acasă, Și vedea cum visul piere Între sârmele ghimpoase; Și-i de lacrima cea scursă Pentru vatră, pentru țară. Care-o plânge-un popor, Aruncat acum afară. O, puteai, lume, tu Să alinți durerea care Cheamă azi cu vocea morții La-nviere de răzbunare!! O, puteai, lume, ști Cât de multă-ți este vina, Când în muntele Liban Zace-n chinuri Palestina!! Nu știu care ți-e răspunsul, Unde-i pieptul, în ce vrere, — Eu scot spinul să-ți vorbească Cu a spinului durere. IX. El-Litani, El-Litani, Unde curg apele tale! Albie de râu ce plânge, Cum te doare! Cum te strânge! El-Litani, El-Litani, Unde-ajung apele tale! La ce ochi, sub ce durere, Când copilul apă cere! El-Litani, El-Litani, Căci te sug acum barbarii Și te râd sub cizma groasă,— El-Litani, mi-e groază! El-Litani, El-Litani, Lacrimă pe fața mamei, Te oprește! Te adună! Te-mbărbate! Te răzbună! Țărmul tău se face zid, Unde beau și unde râd. Că-i umbrită fața mamei — El-Litani, El-Litani. X. Din durere și din milă, Dintr-un plâns de copilă, Dintr-un nume vechi și drept, Cu-n armare de poet, Eu condamn și ies la luptă, La o luptă neîntreruptă, Cât pe lume omul rău Pustiește pieptul meu; Cât pe lume omul-fiara Năvălește și omoară, Face lagăr din iubire Și dovadă — din zeflire. Eu cat fața lui de lut, Știu că azi e la Beirut, Unde poate fi pe mâine, Tot pândindu-mă pe mine; Tot lovind în floarea mea — Vezi perii de ura ta, Că te știu: ești omul rău, Cum de rău e ceasul tău. XI. Am văzut fotografii De la muntele Liban, — Cred că-s morți cei doi copii, Căci a fost acum un an. Cred că-au ars de-atunci copacii, Ce-n peisaj erau ca sfinții, Și n-au viață, și n-au pace, Cred că nu-s de-atunci părinții. Cred că-s fără de lumină Ce-am văzut acum un an — Dar ce mâini! A cui mână Umblă-n muntele Liban! XII. În subtropic — veri aride — Mi-a plânge, nu a râde… În subtropic — vei slăjite — Mi-a plânge, nu a râde… În ruine — vechi oprite — Mi-a plânge, nu a râde… N-am cuvinte. N-am cuvinte — Mi-a plânge, nu a râde… | ИОН ВАТАМАНУ КЫНТЕЧЕ ДЕ ДУРЕРЕ ЛЕНТРУ ЛИБАН I. Ын мине, паре-се, с’а рупт Гюляуа нее дин Бейрут, Че-а сфыртекат о стя ын ноапте Ши-ун извор де дулче лапте, Ши-о папушэ че дормя Лынгэ чине-о дезмерда, Ши-ун крейон че н’а ‘нкеят Ынкэ строфа да римат, Ши-ун рэнит че-шь суферя Рана лынгэ майкэ-са, Ши уи кыне непофтит, Че пэмынту-а пынгэрит, — Ын мине, паре-се, с’а рупт Азь гюляуа дин Бейрут. II. Еу сынт копилу-ачестуй гимн, Чинстя ши дурера луй, Ши тот ку инима ’ндрумез Кэиле пэмынтулуй. Ши-л вряу май бун, Ши-л чер май дрепт, Ши-л дореск ку соаре, Дар ел се фаче тот май мик Ши плин де-алунекаре. Ши-й чер сэ вадэ ‘ мына мя Кэлдура че-о адун — Уи симплу ток Ши о тэчере, Че пе кувинте-о пун. Ши сэ май вадэ аш вои Кум мэ ндореск де буне, — О, ту, Пэмынт нелиништит, Ши ту, ротитэ луме. Еу дин чинсте ши дурере Ыць рог о аскултаре, Де-аич, дин каса астей вець, Ла маре депэртаре. III. Де дурере ам а-ць зиче Ши де сомнул че ну-мь вине, Ын умброаса дешертаре, Кынд океште цава’н тине. Кынд периндэ цэрь апринсе Пе о роуэ’н Ориент, Еу мэ ‘нтреб че поате астэзь Ку пеница ун поет! Еу мэ’нтреб ку че те апэр, Прункуле невиноват, Кынд о весте мэ’нвестеште Ку пэмынт ынсынӂерат! Кум сэ’нгит ачастэ пыне, Кынд ауд кэ ештъ флэмынд! Еу сынт, прункуле, ку тине Ынтр’ун окь че-л везь плынгынд. IV. Еу ну пот сэ ну вэ жудек, Чизме оарбе, кэшть вопсйте, — Але гурий меле глоанце Сэ вэ стее ынаинте. Але гурий меле роюрь Са вэ ясэ ла раскруче, — Дин че вицэ, дин че союрь В’аць нэскут са батець прунчий! Дин че лештерь в’аць продус. Дин че пятрэ, н каре ере! Пентру ‘н секол моартэ фие Клипа воастра де путере! Пентру вечь вэ закэ плинул, Чизме оарбе, кэшть вопсите, — Еу вэ пун ын кале спинул Уней инимь рэсколите. V. Ын амург се збате лакул, Збучумынду-се, сэракул, Се рэскоала апа, валул — Негру-й шалул, негру-й шалул. О фемее ‘мбэтрынитэ Катэ принтре танкурь пита, Рече-й моартя ши металул — Негру-й шалул, негру-й шалул. Каре-й прагул, унде-й каса! Суб о роатэ плынӂе маса, Унде-й саря ши покалул! — Негру-й шалул, негру-й шалул. Дин мэслин с’авынтэ корбий Ка сэ-шь ынтылняскэ орбий, Рече-й каска, орб металуп — Негру-й шалул, негру-й шалул. Вай, сэрмана мамэ микэ, Ынтре корбь — о рындуникэ, Лаку-шь рэсколеште валул — Негру-й шалул, негру-й шалул. VI. Морць, рэниць, рэтэчиторь… Абя се наск ши ятэ-й мор… Бэтрынь че май доряу о зи Ши ну штияу кум с’ор сфырши; Фемей че катэ лок сэ наскэ. Копий че май доряэ сэ кряскэ, Ши-ун дрепт де царэ ши де чер, Че ку ’нсетаре ыл май чер; Ши-ун пом че-авя ши ел короанэ Пе-ун дымб дескис, ка о икоанэ, Ши-ун бьет катыр че-шь адэпа Ку апэ рэсуфларя са; Ши-ун друм, ши-ун цэрм фэрэ ходинэ, Че’н фок акум ыл екстерминэ, — Кум ынтристате-с ши дуруте, Ши кыт де мулте, кыт де мулте… VII. Тристе вешть дин депэртэрь Ажунг ын зорь сэ мэ рэскоале, Ку окий плыншь ай уней цэрь, Ынлэкрэмэрь ориентале. Ши ле примеск ындурерат, Ши ну мэ принде н висе сомнул… Кум де-афирмаць кэ а’нвият Пе-ачесте локурь Домнул!! Кынд вэд ле черурь либанезе Атытя стеле оморыте. Ынчеп ын мине сэ креезе Ынтунекэриле де минте. Май поате лумя сэ-мь експличе, Че-й ку рэул че-л култивэ! Еу те ’нфиерез акум де-аиче, Чизмэ гря, империаливэ! VIII. Кэ-й де мунтеле Либан, Унде капреле ын турмэ Коборау сэ се адапе Ши сэ румеӂе ла умбрэ; Ши-й де храна чя модестэ, Кынд пэшунеле сынт слабе, Ку пэсторь ынкэрунциць Пе ла стынеее арабе; Ши-й де кынтекул че’н ноапте Тынгуя сентиментал, Ынтр’о веселие-а лумий — Бочетул ориентал; Ши-й де рамул де мэслин, Кынд згырчя ыи тимп мэслина, Че-о рупяу ши-о ымпэрцяу Ын букэць, ка Палестина; Ши-й де суфлетул че’и лагэр Адуна висэрь де-акасэ, Ши ведя кум висул пере Ынтре сырмеле гимпоасе; Ши-й де лакрима чя скурсэ Пентру ватрэ, пентру царэ. Каре-о плынӂе ун попор, Арункат акум афарэ. О, путя-вей, луме, ту Сэ алинь дуреря каре Кямэ азь ку вочя морций Ла ‘нвиерь де рэзбунаре!! О, путя-вей, луме, шти Кыт де мултэ-ць есте вина, Кынд ын мунтеле Либан Заче’н кинурь Палестина!! Ну штиу каре ци-й рэспунсул, Унде-й пептул, ын че врере, — Еу скот спинул сз-ць ворбяскэ Ку а спинулуй дурере. IX. Ел-Литани, Ел-Литани, Унде кург апеле тале! Албие де рыу че плынӂе, Кум те доаре! Кум те стрынӂе! Ел-Литани, Ел-Литани, Унде-ажунг апеле тале! Ла че окь, суб че дурере, Кынд колилул апэ чере! Ел-Литани, Ел-Литани, Кэч те суг акум барбарий Ши те рыд суб чизма гроасэ,— Ел-Литани, ми-е гроазэ! Ел-Литани, Ел-Литани, Лакримэ пе фаца мамей, Те опреште! Те адунэ! Те ‘мбэрбатэ! Те рэзбунэ! Цэрмул тэу се фака зид, Унде бяу ши унде рыд. Кэ-й умбритэ фаца мамей — Ел-Литани, Ел-Литани. X. Дин дурере ши дин милэ, Динтр’уи плынсет де копилэ, Динтр’ун нуме векь ши дрепт, Ку ‘нармаре де поет, Еу кондамн ши ес ла луптэ, Ла о луптэ не ’нтреруптэ, Кыт ле луме омул рэу Пустиеште пептул меу; Кыт пе луме омул-фярэ Нэвэлеште ши омоарэ, Фаче лагэр дин юбире Ши довадэ — дин зэтрире. Еу кат фаца луй де лут, Штиу кэ азь е ла Бейрут, Унде поате фи поймыне, Тот пындинду-мэ пе мине; Тот ловинд ын флоаря ма — Вей пери де ура та, Кэ те штиу: ешть омул рэу, Кум де рэу е часул тэу. XI. Ам вэзут фотографий Де ла мунтеле Либан, — Кред кэ-с морць чей дой копий, Кэч а фост акум ун ан. Кред кэ-ау арс де-атунч копачий, Че’н пейзаж ерау ка сфинций, Ши н’ау вяцэ, ши н’ау паче, Кред кэ ну-с де-атунч пэринций. Кред кэ-с фэрэ де луминэ Че-ам вззут акум ун ан — Дар че мынэ! А куй мынэ Умблэ’н мунтеле Либан! XII. Ын субтропик — верь ариде — Ми-й а плынӂе, ну а рыде… Ын субтропик — вэй слежите— Ми-й а плынӂе, ну а рыде.. Ын руине — вець оприте — Ми-й а плынӂе, ну а рыде.. Н’ам кувинте. Н’ам кувинте — Ми-й а плынӂе, ну а рыде… |